Bảo đảm công tác giám sát dịch HIV/AIDS hiệu quả trong tình hình mới

 Bệnh nhân tham gia điều trị Methadone tại Cơ sở điều trị Methadone ở Bắc Kạn. Ảnh: Thùy Chi

Gia tăng tỷ lệ lây nhiễm HIV ở giới nữ qua quan hệ tình dục

Theo số liệu thống kê, tính đến 30/4/2019, số lũy tích  nhiễm HIV 1.973  trường hợp nội tỉnh và 135 trường  hợp ngoại tỉnh, 1.739  bệnh nhân AIDS và 1.066 trường hợp tử vong do AIDS, số bệnh nhân còn sống quản lý được 901, số bệnh nhân điều trị ARV 606 bệnh nhân (người lớn 590, trẻ em 16), số bệnh nhân HIV/AIDS có thẻ BHYT là 96,8%.

Đường lây nhiễm, phân bố người nhiễm HIV tại tỉnh Bắc Kạn từ trước đến nay vẫn chủ yếu là đối tượng nghiện chích ma túy, tỷ lệ chung chiếm 54,39%.

Nhìn chung, tình hình nhiễm HIV tại tỉnh Bắc Kạn vẫn trong giai đoạn tập trung, chủ yếu là nhóm đối tượng nghiện chích ma túy. Người nhiễm HIV đa số là nam giới, trong độ tuổi từ 20-39. Qua giám sát phát hiện cho thấy, số nhiễm HIV, chuyển AIDS các năm trở lại đây đã có xu hướng giảm song đáng lưu ý, tỷ lệ lây nhiễm HIV ở giới nữ qua quan hệ tình dục gia tăng.

Ông Lục Văn Trường cho hay, thời gian qua địa phương đã triển khai nhiều hoạt động nhằm đẩy lùi dịch bệnh HIV/AIDS. Cụ thể, các hoạt động chuyên môn được tích cực thực hiện, bao gồm: Giáo dục truyền thông và huy động cộng đồng; can thiệp giảm tác hại; tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện; chăm sóc và điều trị ARV; giám sát dịch HIV/AIDS, theo dõi và đánh giá; tăng cường năng lực hệ thống phòng, chống HIV/AIDS.

Trong đó, công tác can thiệp giảm tác hại được địa phương đẩy mạnh, giúp giảm thiểu số người nhiễm mới HIV. Hoạt động phân phát bơm kim tiêm được triển khai tại 8/8 huyện / thành phố, tiếp cận 1.316 người nghiện chích ma túy có hồ sơ quản lý. Chương trình phân phát, thu gom bơm kim tiêm trong 11 tháng đã tiếp cận được 931 người nghiện người nghiện chích ma túy và cấp phát được khoảng 22.344 chiếc bơm kim tiêm. Công tác phân phát bao cao su được duy trì tại 8 huyện/thành phố cho các nhóm nguy cơ cao, chương trình đã phân phát bao cao su cho hơn 2.000 người cho các nhóm người có nguy cơ cao (NCMT, MD, bị ảnh hưởng bởi HIV);

Về công tác điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone; tính đến 31/5/2019, địa phương đã có 6 cơ sở điều trị và 1 điểm cấp phát thuốc trên toàn tỉnh; duy trì tổng số bệnh nhân điều trị là 709 bệnh nhân đạt 89% so với QĐ 1008/QĐ-TTg của Chính phủ giao), số người nghiện chưa điều trị hiện đang trong trại tạm giam, một số đang cai nghiện tập trung và số ít mới nghiện nên chưa dám công khai tham gia điều trị.

Hiện toàn tỉnh có 10 cơ sở y tế cung cấp dịch vụ tư vấn và xét nghiệm HIV, có 1 phòng xét nghiệm HIV được phép khẳng định các trường hợp HIV dương tính và 9 phòng xét nghiệm sàng lọc HIV ở tất cả 08 huyện, thành phố trên toàn tỉnh. Trong năm 2019, địa phương sẽ mở rộng phòng xét nghiệm khẳng định HIV tuyến huyện cho đơn vị Bạch Thông.

Bên cạnh từng bước nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ ARV, địa phương đã duy trì sử dụng hệ thống hội chẩn trực tuyến tại 4 phòng khám điều trị HIV/AIDs ngoại trú: Thành Phố, Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS Bạch Thông, Chợ Mới. Duy trì công tác đào tạo trực tuyến cho các bác sỹ tại các phòng khám điều trị ngoại trú HIV/AIDS trong tỉnh.

Bắc Kạn cũng đã triển khai chuyển giao và kiện toàn các cơ sở điều trị ARV trên toàn tỉnh tiến tới kê đơn điều trị ARV bằng thuốc bảo hiểm y tế từ tháng 1/2019. Cho đến nay có 10/10 phòng khám điều trị ngoại trú đã ký hợp đồng bảo hiểm y tế (chiếm 100%).

Số bệnh nhân HIV/AIDS có thẻ BHYT 100%  đã thực hiện mua 145 thẻ BHYT từ nguồn ngân sách địa phương chiếm gần 16,1% số bệnh nhân HIV toàn tỉnh,  số bệnh nhân còn lại là người dân tộc, hộ nghèo.

Đặc biệt, 80% số bệnh nhân nhiễm HIV bắt đầu được điều trị dự phòng Lao bằng INH là 208 bệnh nhân. Các hoạt động phối hợp chuyển gửi giữa điều trị Lao và Điều trị ARV được phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở y tế, bảo đảm tất cả bệnh nhân điều trị ARV phát hiện mắc Lao được chuyển gửi điều trị Lao.

Chú trọng nâng cao chất lượng số liệu giám sát dịch

Ông Lục Văn Trường cho biết, thời gian tới địa phương tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp của Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS nhằm bảo đảm thực hiện mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0,3%, hướng đến mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020.

Tăng cường sự quan tâm chỉ đạo của chính quyền các cấp đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS, huy động sự tham gia của các ban ngành, đoàn thể và của toàn xã hội vào công tác phòng, chống HIV/AIDS.

Tiếp tục đẩy mạnh và mở rộng các hoạt động chuyên môn, đặc biệt là: Dự phòng, can thiệp giảm tác hại, truyền thông thay đổi hành vi, giảm kỳ thị phân biệt đối xử với người nhiễm HIV; triển khai các hoạt động truyền thông thay đổi hành vi cho nhóm nguy cơ cao, chú trọng các hoạt động giảm kỳ thị phân biệt đối xử, đặc biệt tuyên truyền, vận động giảm kỳ phân biệt đối xử trong các cơ sở y tế.

Bên cạnh đó, mở rộng các cơ sở điều trị Methadone, triển khai cấp phát thuốc tại tuyến xã phường và tăng thu dung số bệnh nhân điều trị Methadone mới; triển khai các hoạt động phân phát bơm kim tiêm sạch cho các khu vực có nguy cơ lây nhiễm HIV cao, khó tiếp cận bơm kim tiêm sạch, đặc biệt khu vực vùng sâu,vùng xa.

Tư vấn xét nghiệm phát hiện mới người nhiễm HIV, theo dõi và đánh giá chương trình,  Phối hợp triển khai mô hình tư vấn xét nghiệm tại cộng đồng tại các địa điểm có nguy cơ lây nhiễm HIV cao, tỷ lệ người nhiễm biết tình trạng HIV của bản thân thấp; mở rộng các phòng xét nghiệm khẳng định HIV dương tính tuyến huyện, ưu tiên các huyện xa trung tâm tỉnh và có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.

Tăng cường hoạt động giám sát dịch HIV/AIDS và tử vong, chú trọng nâng cao chất lượng số liệu giám sát dịch HIV/AIDS, kết nối hệ thống giám sát dịch, tư vấn xét nghiệm HIV, chăm sóc và điều trị đảm bảo quản lý và theo dõi được danh sách người nhiễm HIV theo địa bàn huyện, vận động người nhiễm HIV chưa được điều trị ARV tham gia điều trị ARV.

Mở rộng ứng dụng phần mềm quản lý người nhiễm HIV xuống tuyến huyện, triển khai sử dụng phần mềm quản lý điều trị ARV cho tất cả phòng khám điều trị ngoại trú ARV; nâng cao vai trò và trách nhiệm của cán bộ làm công tác giám sát dịch HIV tuyến huyện để bảo đảm công tác giám sát dịch HIV/AIDS hiệu quả trong tình hình mới.