Ngăn chặn bệnh lao đối với bệnh nhân đái tháo đường

13/03/2020 16:40

Đái tháo đường là một trong những yếu tố thúc đẩy cho bệnh lao tiến triển. Hai bệnh này khác nhau nhưng lại có liên quan tới nhau. Lao là một bệnh truyền nhiễm, còn đái tháo đường là bệnh mạn tính không lây nhiễm.

 Khuẩn lao phổi

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ đái tháo đường trên toàn thế giới chiếm từ 0,24 - 5,15% dân số và ước tính có khoảng 330 triệu người bệnh vào năm 2025. Dự báo trong 20 năm 2010-2030, tỷ lệ mắc đái tháo đường trên toàn cầu tăng 54%.

Điều đáng lưu ý là bệnh nhân đái tháo đường thường dễ mắc thêm những bệnh khác, trong đó có các bệnh nhiễm trùng và lao. Người bệnh đái tháo đường nguy cơ cao mắc lao phổi nhưng ngược lại, người mắc lao phổi không phải đều mắc đái tháo đường. Người bệnh phát hiện lao phổi phần lớn sau nhiều năm mắc đái tháo đường, gần 2/3 trường hợp đái tháo đường phát hiện trước lao phổi.

Nguyên nhân do bệnh nhân đái tháo đường có hệ miễn dịch bị suy giảm, do vậy dễ mắc bệnh hơn so với người khỏe mạnh. Hơn nữa là do nồng độ đường trong máu cao sẽ giúp vi khuẩn phát triển và lan tràn trong cơ thể. Không những vậy, vi khuẩn ở trong môi trường đường huyết cao thì độc tính của vi khuẩn cũng mạnh hơn nên bệnh nhân rất dễ mắc viêm phổi hoặc những bệnh lý khác.

Đặc biệt, ở bệnh nhân đái tháo đường, các mạch máu nhỏ bị tổn thương nhiều ở lớp tế bào lót trong cùng - lớp tế bào nội mạc mạch, các tế bào hồng cầu bị giảm sự mềm dẻo và sự trao đổi oxy bị rối loạn ở mô khiến cho sức kháng khuẩn tại chỗ bị suy giảm.

Các dấu hiệu lâm sàng khởi phát của bệnh đái tháo đường /lao phổi không khác với lao phổi đơn thuần: Khởi phát cấp tính, bán cấp và không triệu chứng, phát hiện do tình cờ. Phổ biến là các dấu hiệu bán cấp: sốt nhẹ về buổi chiều, gây sút cân, ho. Tuy nhiên, có một số điểm đặc biệt. Xét nghiệm đờm soi trực tiếp tìm BK thường ( ), khoảng 70% ở giai đoạn toàn phát. Do đó, bệnh nhân đái tháo đường phải kiểm soát đường huyết để tránh thúc đẩy mắc lao phổi tiến triển.

Việc điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường mắc lao phổi gặp một số khó khăn vì vừa phải điều trị cả bệnh đái tháo đường, vừa phải điều trị lao phổi. Chức năng gan của người bệnh đái tháo đường đã yếu, khi sử dụng các thuốc điều trị lao lại độc với gan.

Bản thân các thuốc chữa đái tháo đường như sulfonyl urae, metformin, acarbose... cũng độc với gan, do đó không tránh khỏi tai biến do thuốc gây ra. Vì vậy, đối với bệnh nhân lao phổi/ đái tháo đường thì điều trị phải song hành cả 2 bệnh, đồng thời phải theo dõi thường xuyên chức năng gan. Mục tiêu là phải kiểm soát đường huyết ở mức bình thường và ổn định. Để đạt được những yêu cầu trên, bác sĩ điều trị nên cân nhắc điều trị bằng insulin sớm cho bệnh nhân nhằm đạt được hiệu quả giảm các tác dụng phụ của thuốc và giảm biến chứng của bệnh đái tháo đường.

Chế độ ăn uống của người bệnh đái tháo đường cần phải kiêng khem, ngược lại với lao phổi lại cần phải bồi dưỡng để nâng cao sức đề kháng của cơ thể... Do vậy, đây là những khó khăn trong điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường có mắc lao. Kết quả điều trị thất bại và tái phát cũng cao hơn điều trị lao phổi đơn thuần.

Bệnh đái tháo đường là một trong những yếu tố thúc đẩy cho bệnh lao tiến triển. Vì thế, cần kiểm tra đường huyết cho những bệnh nhân bị lao phổi. Cần chụp X-quang phổi 6 tháng/lần, nếu có nghi ngờ thì xét nghiệm đờm tìm vi trùng lao để phát hiện và điều trị kịp thời sẽ đạt hiệu quả điều trị cao. Cần phải điều trị lao tích cực, đúng phác đồ, phối hợp với điều trị đái tháo đường. Do đó, cần phối hợp 3 chuyên khoa cùng điều trị: Chuyên khoa lao phổi, chuyên khoa nội tiết và chuyên khoa dinh dưỡng. Khi có các biến chứng, phải phối hợp với chuyên khoa khác như: Tim mạch, thần kinh, mắt...

Để ngừa bệnh tật, điều quan trọng nhất là bệnh nhân đái tháo đường cần có chế độ ăn hợp lý và chế độ luyện tập phù hợp, tránh stress để kiểm soát tốt đường huyết. Cần hạn chế tối đa các nguyên nhân gây bệnh bằng cách bỏ hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với các nguồn lây vi khuẩn, virus như người cảm lạnh, cảm cúm, người mắc các bệnh về hô hấp khác, người mắc bệnh sởi, thủy đậu, lao phổi... Hơn nữa, người bệnh đái tháo đường cần thăm khám ngay khi có dấu hiệu sức khỏe bất ổn.
Top