Phát hiện bệnh lao kịp thời bằng xét nghiệm đờm AFB

07/01/2020 16:55

Hiện Việt Nam là khu vực có dịch tễ lao cao nhất trên thế giới. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể hủy hoại hệ miễn dịch và gây nguy hiểm cho cơ thể. Xét nghiệm đờm AFB là một cách để xác định người bị nhiễm lao phổi hiệu quả.

 Ảnh internet

Lao phổi cũng là bệnh truyền nhiễm và là 1 trong số 5 nguyên nhân gây ra tử vong vì dịch bệnh tại Việt Nam. Việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh lao sẽ giúp cho bác sĩ có hướng điều trị sớm nhất đem lại hiệu quả điều trị cao. Chẩn đoán lao phổi nhờ xét nghiệm đờm AFB để tìm ra trực khuẩn lao là một biện pháp khá đơn giản và cho kết quả nhanh chóng, giá thành rẻ.

Bệnh lao phổi do vi khuẩn có tên Mycobacterium tuberculosis gây nên. Bệnh lao được phân loại theo nhiều cách khác nhau và được phát hiện theo những xét nghiệm khác nhau, một trong số đó chính là biện pháp xét nghiệm đờm.

Bệnh lao phổi có thể lây truyền qua không khí (qua những hạt khí dung trong không khí)  nên chúng có mức độ lây lan rất nhanh. Lao phổi được chia làm 2 loại là lao phổi thứ phát và nguyên phát. Lao phổi nguyên phát chỉ những người lần đầu tiên mắc bệnh lao, bệnh này thường gặp ở trẻ nhỏ và người cao tuổi, các triệu chứng  thường không đặc hiệu và khó nhận biết như mệt mỏi, sụt cân, chán ăn.

Còn lao phổi thứ phát là chỉ bệnh lao do vi khuẩn lao lưu trú trong cơ thể người bị suy kiệt sức khỏe trỗi dậy gây nên bệnh. Bệnh lao phổi thứ phát nếu không được điều trị kịp thời sẽ làm tổn thương các nhu mô phổi và khiến bệnh ngày càng nghiêm trọng. Các triệu chứng của lao phổi thứ phát đó là các hội chứng nhiễm lao chung, hiện tượng ho ra máu hay đổ mồ hôi về đêm,…

AFB là từ viết tắt của một xét nghiệm có tên là Acid Fast Bacillus test. Xét nghiệm AFB là một xét nghiệm tìm kiếm vi khuẩn lao bằng cách quan sát trực tiếp trên mẫu đờm của bệnh nhân. Sở dĩ nó được gọi với cái tên đặc biệt này là vì để có thể quan sát được vi khuẩn lao bằng kính hiển vi thì phải nhuộm mẫu với phương pháp đặc biệt vì vi khuẩn lao là vi khuẩn kháng acid cồn.

Để cho kết quả chính xác nhất thì kỹ thuật lấy đờm cần tuân thủ những bước sau: Súc miệng bằng nước lọc; trước khi lấy đờm bệnh nhân hít thở sâu 3 lần, hít vào một hơi thật sâu sau đó nín thở trong vài giây rồi thở ra chậm; hít một hơi thật sâu rồi ho mạnh cho tới khi đờm ở trong miệng, sau đó nhẹ nhàng nhỏ lượng đờm này vào trong lọ mẫu.

Để tăng độ chính xác của xét nghiệm đờm, phải lấy đờm liên tiếp trong 3 ngày và lấy vào buổi sáng sớm khi bệnh nhân chưa ăn gì (có thể uống nước lọc) và chưa sử dụng dung dịch vệ sinh súc miệng.

Với lao phổi AFB dương tính, cần có 2 mẫu đờm AFB ( ) hoăc cần có 1 mẫu đờm AFB ( ) và những tổn thương nghi là do lao ở trên phim chụp X - quang phổi. Đối với lao phổi âm tính thì cần có 6 mẫu đờm AFB (-). Hiện nay, để tăng sự thuận tiện cho bệnh nhân, người ta có thể lấy các mẫu đờm trong cùng một ngày.

Sau khi đã có mẫu đờm của người bệnh, bác sĩ sẽ đem các mẫu này đi xét nghiệm. Việc cấy đờm tìm kiếm vi khuẩn lao có độ nhạy khá cao so với xét nghiệm soi đờm tìm kiếm AFB nên thường được sử dụng trong trường hợp kết quả xét nghiệm soi đờm AFB âm tính. Còn cấy đờm và thực hiện kháng sinh đồ lao sẽ được chỉ định làm khi nghi ngờ bệnh lao kháng thuốc. Sau khi có được kết quả kháng sinh đồ, dựa vào kết quả đó và sự nhạy cảm cũng như đề kháng thuốc mà bác sĩ có thể lựa chọn loại thuốc điều trị lao phổi phù hợp nhất đối với bệnh nhân.

Xét nghiệm cấy và thực hiện kháng sinh đồ sẽ tốn khá nhiều thời gian nên ngành y tế đã cho ra đời xét nghiệm mới mang tên Gene Xpert MTB, nó có ý nghĩa rất lớn trong việc điều trị lao kháng thuốc. Xét nghiệm này dựa trên kỹ thuật PCR - kỹ thuật khuếch đại đoạn gen để tìm kiếm những đoạn gen đột biến với Rifampicin và Isoniazid. Xét nghiệm này được thực hiện với những mẫu đờm AFB ( ) và có thể cho kết quả nhanh chóng trong ngày.
Top