BHYT - nguồn lực chính trong điều trị HIV/AIDS

Chính sách bảo đảm an sinh xã hội nhân văn

Những năm trước đây, khi nhắc đến người nhiễm HIV/AIDS nhiều người thường kỳ thị, xa lánh. Với bệnh nhân nhiễm HIV, mắc bệnh coi như đã mang sẵn trong mình bản “án tử”. Thế nhưng, 10 năm qua, nhờ điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV), người nhiễm HIV đã tìm cho mình được hi vọng mới, tiếp tục sống, làm việc như những người bình thường.

 BHYT giúp người nhiễm HIV điều trị bền vững. Ảnh: Thùy Chi

Mới đây, sự kiện “Những bệnh nhân đầu tiên điều trị HIV/AIDS bằng thuốc ARV từ BHYT” là một trong những sự kiện y tế tiêu biểu được triển khai đồng loạt trên toàn quốc, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, người nhiễm HIV và gia đình họ hiểu về tầm quan trọng của chính sách BHYT trong việc điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS

Ông Lê Văn Phúc, Trưởng ban Dược - Vật tư y tế, BHXH Việt Nam cho biết, BHYT toàn dân là một chính sách bảo đảm an sinh xã hội hết sức nhân văn. Giai đoạn trước chúng ta được sử dụng nguồn viện trợ quốc tế, giờ viện trợ không còn thì chúng ta chăm sóc người bệnh từ nguồn quỹ BHYT.

Để tạo thuận lợi cho các đối tượng thụ hưởng, BHXH Việt Nam đã tích cực phối hợp với Bộ Y tế xây dựng các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện; kiện toàn và ký hợp đồng khám, chữa bệnh BHYT với các cơ sở điều trị HIV/AIDS; xây dựng cơ sở dữ liệu bệnh nhân điều trị ARV phục vụ cho việc theo dõi thanh toán thuốc ARV nguồn BHYT và thiết lập hệ thống thông tin quản lý đến từng bệnh nhân tham gia điều trị ARV.

BHXH Việt Nam cũng đã phối hợp với Bộ Y tế xác định nhu cầu, đấu thầu mua thuốc, cung ứng thuốc ARV đến cơ sở điều trị, sử dụng thuốc, thanh toán, quyết toán với mục tiêu điều trị tốt nhất cho người nhiễm HIV có thẻ BHYT và bảo đảm tốt nhất quyền lợi cho người bệnh. Phác đồ ARV được lựa chọn để mua bằng quỹ BHYT là phác đồ bậc 1, với những thuốc thông dụng và có sẵn ở Việt Nam.

Để chuẩn bị cho nguồn thuốc ARV năm 2019, BHXH Việt Nam đã phối hợp với Trung tâm mua sắm tập trung thuốc quốc gia tổ chức đấu thầu thuốc ARV với kết quả tốt, giá cạnh tranh. Các đơn vị trúng thầu sẽ cung cấp, giao hàng cho các cơ sở điều trị theo đúng tiến độ dự kiến.

Theo ông Lê Văn Phúc, việc điều trị và tuân thủ điều trị sẽ giúp người bệnh sống lâu, khỏe mạnh và ngăn ngừa khả năng lây nhiễm căn bệnh này ra cộng đồng. Việc bảo đảm quyền lợi cho người nhiễm HIV có thẻ BHYT sẽ được thực hiện tốt nhất, cố gắng không bị gián đoạn việc điều trị khi chuyển từ nguồn điều trị từ viện trợ sang điều trị BHYT.

Do đó, các đơn vị cần có nhiều giải pháp đồng bộ để bảo đảm nguồn quỹ BHYT chi trả cho người tham gia BHYT, bao gồm cả người nhiễm HIV. Trong đó cần tập trung tăng cường công tác quản lý để việc sử dụng quỹ BHYT hiệu quả và tiết kiệm nhất; thực hiện tốt việc đấu thầu, mua sắm, quản lý và sử dụng thuốc hiệu quả, bảo đảm an toàn, chất lượng và giá cả phù hợp. Xây dựng lộ trình điều chỉnh mức đóng BHYT phù hợp, tạo thêm các nguồn lực cho khám, chữa bệnh BHYT từ các nguồn thuế đối với các mặt hàng như rượu, bia, thuốc lá… được đánh giá là những tác nhân làm gia tăng bệnh tật cho cộng đồng.

Xác định BHYT là xương sống trong phòng, chống HIV/AIDS

Thời gian qua, BHXH Việt Nam đã phối hợp với Bộ Y tế tháo gỡ từng vướng mắc, tạo điều kiện tối đa để người nhiễm HIV/AIDS tiếp cận với BHYT như người nhiễm HIV/AIDS không phải tham gia BHYT theo hộ gia đình, trường hợp không có giấy tờ tùy thân… Qua đó, người nhiễm HIV/AIDS có thẻ BHYT tăng theo từng năm, nhiều tỉnh, thành phố đã đạt độ bao phủ BHYT 100% cho người nhiễm HIV/AIDS.

Tuy nhiên, tại một số tỉnh, thành phố, độ bao phủ BHYT cho đối tượng này còn thấp do tâm lý sợ lộ thông tin của người bị bệnh. Nhiều người nhiễm HIV/AIDS lo bị kỳ thị, phân biệt đối xử nên không muốn cung cấp thông tin để tham gia BHYT. Đặc biệt, một số bệnh nhân tuy có thẻ BHYT nhưng sẵn sàng bỏ tiền túi ra khám, chữa bệnh, hoặc đến nơi không được hưởng BHYT để che giấu tình trạng bệnh. Bên cạnh đó, cũng có nhiều người nhiễm HIV chưa sẵn sàng mua thẻ BHYT do còn trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước hoặc các dự án.

Bên cạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu bệnh nhân điều trị ARV phục vụ cho việc theo dõi thanh toán thuốc ARV nguồn BHYT và thiết lập hệ thống thông tin quản lý đến từng bệnh nhân tham gia điều trị ARV, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp cùng Bộ Y tế tăng cường công tác truyền thông, đặc biệt là truyền thông cho những người nhiễm HIV, người đang điều trị bằng ARV về tầm quan trọng của BHYT. Tham mưu xây dựng cơ chế, nguồn tài chính để hỗ trợ người nhiễm HIV tham gia BHYT; chỉ đạo, triển khai chống kỳ thị, phân biệt đối xử tại các cơ sở khám, chữa bệnh để người nhiễm HIV yên tâm đến điều trị.

Theo ông Lê Văn Phúc, BHYT được xác định là xương sống của công tác chăm sóc sức khỏe toàn dân nói chung và chương trình điều trị HIV/AIDS nói riêng, là nguồn lực chính để chương trình phát triển bền vững, do đó, muốn các ngành chức năng cần tiếp tục cải thiện chất lượng cung cấp dịch vụ điều trị HIV/AIDS, tạo môi trường thân thiện thông qua thay đổi thái độ, kỹ năng tư vấn, truyền thông của nhân viên y tế với người bệnh.

Mục tiêu của Chính phủ đề ra là đến năm 2030, Việt Nam sẽ chấm dứt đại dịch HIV/AIDS. Vì vậy, khi các nguồn viện trợ từ quốc tế không còn cho việc điều trị này, Việt Nam vẫn bảo đảm nguồn lực để thực hiện mục tiêu đã đề ra. Một trong những giải pháp bảo đảm nguồn lực tài chính bền vững cho người nhiễm HIV được tiếp cận thuốc ARV là từ Quỹ BHYT. Ngày 15/11/2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2188/QĐ-TTg đã quy định việc thanh toán thuốc kháng virus HIV được mua sắm tập trung cấp quốc gia từ nguồn quỹ khám bệnh, chữa bệnh BHYT.

Hiện cả nước có hơn 200.000 bệnh nhân HIV/AIDS nhưng chỉ có khoảng 130.000 bệnh nhân đang điều trị thuốc ARV và 90% trong số này tham gia bảo hiểm y tế. Bảo hiểm y tế đã hỗ trợ rất nhiều trong quá trình khám bệnh và điều trị những bệnh nhiễm trùng cơ hội khác.